Cumhurbaşkanı karbon salımında 10. lider

Orhan Bursalı: Kamu yararı, yeşil bina, ısı kaçağı önlemleri ve yukarıda saydığım es geçilen diğer sistemlerin kurulmasıyla, yasal dayatmayla gerçekleşebilirdi.

Aşağıdaki grafik yeni, bir bakın. Başlığı, G20 ülkeleri arasında en çok karbon salımı dünya liderleri.. Recep Tayyip Erdoğan, 10. sırada. 5bin 88 ton karbon salımına yol açtı. Hesaplama, ne kadar uçtuğunuz üzerine kurulmuş. Biliyorsunuz, uçaklar dünyada karbon salımında önemli bir rol oynuyor. Bu liste 2018 uçuş sayısına ve mesafesine göre hazırlanmış. Şüphesiz uçak büyüklüğü de dikkate alınıyor.

Bizim ülke liderinin önünde 9 lider var neyse ki birinci değiliz, biz 10. sıradayız diye övünelim mi, yoksa sera gazı salımında önemli payımızın olmasına üzülelim mi.. RTE kullandığı uçakların büyüklüğü ve uçuş sıklığı nedeniyle, listenin dikkat çekici yerine oturmuş durumda.

Sıfır karbon binalar mı?
Bunu gündeme getirmemin nedeni, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Birleşmiş Milletler’de İklim Eylemi Zirvesi’nde yaptığı konuşma. Konuşmayı okuduğunuzda genellikle fikir birliği içinde olursunuz. Mesela şu sözler: “Yeryüzünde insanın istifadesine sunulmuş her şey bir emanettir, bir sonraki sahibine teslim edinceye kadar emanetin en iyi şekilde korunması gerek..”
Cumhurbaşkanı, kentlerin enerji verimli olarak yeniden yapılandırılmakta olduğunu da ekliyor. Doğalgazın yaygınlaştırıldığına ve raylı sistemlerin kurulmakta olduğuna işaret ediyor.
Fakat iktidarı zamanında kaçırılmış olan fırsatlara tabii ki değinmiyor, sadece gelecek için umut veriyor:
“İklim duyarlı, enerji verimli şehirler inşa ederken afet risklerini de azalttık. 2023 itibarıyla yaklaşık 400 bin binada sıfır atık sistemine geçmiş olacağız. Atıklardan geri kazanım oranını yüzde 13’ten 35’e taşıyacağız.”
“Herkes için Sıfır Karbon Binalar Girişimi başlattık. 2030 yılına kadar yeni binaların, 2050 yılına kadar ise mevcut binaların sıfır karbon hale getirilmesi amacıyla yol haritaları hazırladık.”

Kaçırılan fırsatlar
İstanbul’da evler kentsel dönüşüm çerçevesinde yıkılıp yapılıyor. İstanbul devasa aptal ve kaba görünüşlü gökdelen sitelerden geçilmez oldu. Birbiri ardına, gökyüzü görülmüyor, adeta birer tavuk kümesini andıran pencerelerde hiç de iyi yaşamlar kurulmuyor. Kent içinde de eskiler yıkılıp yenileri yapılıyor.
Bu kentsel dönüşüm yapılırken, yıllardır yazılıp çizilen “yeşil bina” değilse bile, bu konsepte yakın bir kural konmadı.
Mesela “ısı kaçağına” karşı kesin ısı yalıtım kuralları bulunmuyor..
Binalara, özellikle de büyük gökdelen okyanusuna, “güneş enerjisi”nden yararlanma koşulu getirilmedi.
Apartmanlarda ve gökdelenlerde çöp ayrıştırma yerleri şartı bulunmuyor.
Dahası, yağmur sularının, atık suların yeniden kullanılması için siteler çerçevesinde sistemlerin temelleri atılabilirdi; bunlar yok.

Değer artışı kamu yararına
Diyeceksiniz ki “Bunlar yapılsa metrekare maliyetleri çok artar ve ev alacaklar bunları ödeyemez ve satışlar azalırdı.”
Yeniden yapılanmaların hemen hepsi, arsa değer artışları ile gerçekleşti. Bu amaçla da, ev sahiplerinin cebinden para çıkmaması için, binalara yeni yükseklikler verildi.
Yani kent rantı, inşaatçılar ile ev-arsa sahipleri arasında paylaştırıldı.
Fakat bir kamu yararı hiç gözetilmedi.
Kamu yararı, yeşil bina, ısı kaçağı önlemleri ve yukarıda saydığım es geçilen diğer sistemlerin kurulmasıyla, yasal dayatmayla gerçekleşebilirdi.
Bunun için mesela bir kat yüksekliği de bu amaçla hesaplanabilirdi.
Üstelik TOKİ diye bir devlet kurumu yeni arsaların yaratılmasında ve konut inşaatlarında bu kadar söz sahibi iken, tüm bunlar çok daha kolay yapılabilirdi. TOKİ ülkenin arsalarını inşaatçılara peşkeş çekmeyi ön plana aldı.
Büyük fırsat kaçırdı bu iktidar ülkemiz için.
Şimdi Cumhurbaşkanı 2023’ten itibaren 400 bin sıfır karbon bina inşa edeceğiz diyor.
Ne plan ne program ne gelecek gözetildi, tam bir har vurup harman savurma... Tıpkı iktidarın, itibardan tasarruf olmaz anlayışı çerçevesinde tasarrufa yanaşmazken, hele hele ülke ekonomik batık içindeyken..
Yazıktır bu ülkeye ve geleceğe..