Hangi aşıyı olursunuz? ‘Kuyruk çıkar mı’?.. Aşılama stratejisi var mı?

Orhan Bursalı: Halk sağlığı uzmanları, epidemiyologlar vb. virüsü hızla ortadan kaldıracak stratejiler geliştiriyorlar mı, bilmiyorum.

Moderna şirketi, aşısının etkililiğini son olarak yüzde 94.1 olarak açıkladı. Çok yüksek. Aynı tekniğe sahip BioNTech aşısı da. Eksi 20 ve eksi 70 dereceler gibi ulaştırma saklama zorluklarını aşacaklar. Bu ayın 10’unda BioNTech, büyük olasılıkla acil kullanım izni alacak ABD’de. Sonra da parayı bastıran ülkelerde aşılama programları başlar.

Çin ve Rus aşıları da hemen arkasından sökün eder.

Durun, Çin veya Rus aşısı olur musunuz? Tartışan tartışana. Mesafeli duran çok. Neden güvensizlik. Ama Moderna ve BioNTech aşılarına itirazlar pek yok. Bunlara itiraz “DNA’mıza girecek bizi başkalaştıracak, ucubelere döneceğiz” komplo teorileri. Şimdilik hepimiz için denek olan on binlerce insan arasında “kuyruğu çıkan”, “alnında boynuz peydahlanan”, “iki cinsiyet organı beliren”, “göbeğinde göz, ensesinde kulak” çıkan görülmedi.

Diyorlar ki “sonra çıkar, yıllar sonra, bizden sonraki nesillerde”.

Fena mı, ortalık şenlenir, istilacı ve katil insan soyundan yeni bir dal sürer! Bu nesilden ne gördük ki! Belki daha iyi bir soya kavuşur dünya!

Aşı çeşitliliği iyidir

2021’de boy boy çeşitli aşılar sunulacak. Peki, Çin veya Rus aşısı olur musunuz? Ben olurum. Tabii 3. Faz dönemini başarıyla tamamlamaları, bilimin -bağımsız bilimsel denetçi hakemlerin- şeffaf bir şekilde sonuçlarını inceleme ve açıklamaları halinde. Yan etkilerini, etkinlilikler raporlarını görelim.

Yoksa aşı aşıdır; kim üretti, vay Çin, vay Rus aşısı demek yanlış; bilimin ve aşının milliyetçiliği olmaz. Aklıevvellerin bu tür yaklaşımlarına kapılmayın. Hepsi bizim, insanlığın ortak yaratımı. Ama yine de çeşitlilik, aşı olmak isteyen herkese tercihler sunacak.

Aşılama stratejisi

Şüphesiz öncelikler olacak, en ön saftaki sağlık çalışanları başta olmak üzere, büyük kalabalıklara maruz kalanlar... En çok kurban verilen yaşlı nüfus...

Halk sağlığı uzmanları, epidemiyologlar vb. virüsü hızla ortadan kaldıracak stratejiler geliştiriyorlar mı, bilmiyorum.

Bir süredir uçuk bir fikir dolaşıyor bende: Mesela bölge bölge kapatıp oradaki insanların tümünü aşılamak. Bu konuyu daha geliştirmesem iyi olacak!

Moderna - BioNTech öyküsü

İlk kez yeni bir teknoloji ile aşı üreten bu iki şirketin hemen hemen eşzamanlı öyküsü, politika ile ilişkileri bakımından da ilginç anekdotlarla dolu. Moderna, boyu devrilen Trump ile de aşı geliştirme sürecinde siyasi müdahalelere uğramak durumunda kaldı. Trump, aşının hemen yapılmasını seçimi kazanma vesilesi gördü.. Yüz binlerce Amerikalının ölümüne neden olan rezil politikalarından sonra..

Moderna’nın CEO’su Stéphane Bancel, ilginç bir isim. Arkadaşları onu “savaşçı” olarak nitelendiriyor. Büyük bir şirketten ayrılıp küçük şirketin başına geçmişti, şirketin de bugüne kadar piyasaya sürdüğü hiçbir ürünü yoktu. Ama üzerinde çalıştığı modern biyoteknoloji konuları büyük gelecek vaat ediyordu. Aşısına sıfırdan başlamadı. Bu konuda girişimleri, birikimleri ve NIH ile ilişkileri vardı. 800 kişilik bilim ordusu ile 20’ye yakın aşı, tedavi ve ilaç geliştirme aşamasındaydı. Ama hiçbirini 3. Faz’da denememişti.

Çin’de patlak veren pandemiyi duyunca hemen harekete geçti. Geliştirdikler teknolojiyi koronavirüsü ile test etmenin zamanı gelmişti. Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Müdürü Dr. Anthony S. Fauci’ye “Maliyeti ne olursa olsun, endişelenmeyin” dedi ve Moderna, Ulusal Sağlık Enstitüsü ile (NIH) işbirliği yaptı; 2.5 milyar dolarını aşı karşılığında peşin aldı. Yürü ya kulum denince, hızla aşı ortaya çıktı!

Türeciler: Siyasi ilişki yok

Sahipleri Türk asıllı olan (Şahin ve Türeci) BioNTech ise Alman ve Amerikan devletiyle işbirliğine girmeme kararını uyguladı ve ilaç devi Pfizer ile aşı geliri üzerinden ortaklığa girdi. Birkaç yıldır aynı mRNA teknolojisiyle aşı üretme konusunda işbirliği yapıyorlardı. 90 bin çalışanı olan Pfizer’in yöneticisi Dr. Bourla (Burla) “Eğer başarmasaydık 2-3 milyara patlayacaktı bize” diyecekti. BioNTech’in aşı geliştirme maliyetlerini, klinik deneyleri, üretimi ve dağıtımı karşılayacaktı. Buna karşılık aşı gelirini paylaşacaklardı.

Pfizer deneyimliydi aşıda, yıllık geliri 52 milyar dolardı ve ABD’nin geliştirmek için para önerilerini kabul etmedi. Siyasi denetimlerden böylece kurtuldu.

Herkese Bilim Teknoloji’nin kapağına taşıdığı “Yıldırım Hızı Projesi” gerçekten böyle başladı.

Aşı denemelerinin ilk sonuçları da heyecan vericiydi ve her iki şirket de başarı ve başarısızlık içinde gidip geldiler. Ve bilindiği gibi BioNTech ipi gögüsleyecekti.

Size bu son bölümü New York Times’tan özetledim. En iyisi bulup oradan okuyun.