Mustafa Sabri Efendi ve Boğazlıyan Kaymakam Kemal Bey

Turgut Ünlü, ''İngiliz himayesini savunanlardandı. Mahmut Şevket Paşa’nın öldürüldüğü suikaste katıldı.''

1869 Tokat doğumlu. Fatih ve Beşiktaş’ta Mebusan’ına seçildi. Sevr Anlaşması’nı imzalayan Osmanlı Hükümeti döneminde Şeyhülislam’dı ve anlaşmanın imzalanmasına olumlu görüş bildirdi.

İlk önceleri İttihat ve Terakki Partisi’ni destekledi, 1910’da Ahali Partisi’ne girdi.1911’de de Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın kuruluşunda yer aldı. Beyan-ül Hak dergisinde başyazarlık yaptı. Bab-ı Ali Baskını üzerine önce Romanya’ya ardından Yunanistan’a kaçtı. Kasım 1916’da Bükreş’te tutuklanıp Enver Paşa’ya getirildi. Bilecik’te 1918 affına kadar tutuklu kaldı.

İngiliz himayesini savunanlardandı. Mahmut Şevket Paşa’nın öldürüldüğü suikaste katıldı. 1918’de Osmanlı Devleti I. Evren Savaşı’nda yenilince, İttihat ve Terakki’nin bıraktığı Hükümeti Damat Ferit aldı ve M. Sabri Mısır’dan döndü ve Şeyhülislam oldu.

İngiliz Muhipleri Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı.

Kurucu olduğu İslam Teali Cemiyeti’nin ; Kuva-i Milliyecilere “kudurmuş haydutlar” diyen bildirisini kaleme aldı. Hükümet de bu bildiriyi uçaklardan atarak dağıttırdı.

8 Kasım 1919’da Ermeni tehcirinde Yozgat bölgesinde ihmali olduğu gerekçesiyle işgalci devletlerin baskısıyla yargılanan Boğazlıyan kaymakamı Kemal Bey’in idamı için fetva verdi. Bu fetva ile Kemal Bey 10 Kasım 1919’da idam edildi. ( Kemal Bey’i TBMM, 14 Ekim 1922 tarihinde MİLLİ ŞERİT ilan etmiştir.)

M.Kemal ve arkadaşları hakkında ölüm fetvasını kaleme alıp Dürrizade Abdullah Efendi’ye imzalattı.

“İki paralık M.Kemal kuvvetinin baskısına boyun eğerek İngilizlerin, Fransızların vs. devletlerin İstanbul’dan çekip gitmelerini ancak Kemalistlerin idam ettiği Türk aklı kabul edebilir.”

“M.Kemal’in ve Ankara Hükümeti’nin kahpeliklerini, sahtekarlıklarını şu ufacık makaddimeye sığdıracak değilim.”

…

Hakaretler, sövgüler… düşmanlıklar…

Kurtuluş Savaşı bitince, M.Sabri Efendi, İngilizlerin bir yük gemisiyle Mısır’a gitti. Bir ara Yunanistan’a sığındı. Burada Yarın ve Peyam’ı İslam gazetelerini çıkardı.

Şapka Kanunu’na, Medeni Kanun’a, Harf Devrimine, Halifeliğin kaldırılışına, Türk milliyetçiliğine karşı çıktı.

“Tövbe Yarabbi tövbe Türklüğüme

Beni Türk milletinden addetme” ( 1927 Yarın Gazetesi- Yunanistan) diyebilmiştir.

Yüzellilikler listesinde yer aldı.

Vatandaşlıktan çıkarıldı.

Yunanistan’dan sonra gittiği Mısır’da El-Ehzar Üniversitesi’nde din dersleri verdi, 1954’te burada öldü.

BU REZİLİN YAŞAMI BUGÜNLERDE – KEMAL BEY’İN HAKSIZ YERE İDAM EDİLİŞİNİN 94.YILINDA SİZE BİR ŞEYLER ANIMSATIYOR MU ?

Turgut Ünlü