Dolar kaç lira olacak?

Yılmaz Özdil; Wall Street ilahları kaç lira derse, o kadar lira olur, hatta şu anda çoktan adı konmuştur, henüz yazı-tura atan merkez bankalarının ve ahalinin haberi yoktur!

Piyasalar nefesini tuttu.
FED bugün toplanıyor.
Son 10 yılın en kritik toplantısı.
Faiz kararı çıkacak mı?
Dolar 3.5 lira mı olacak?
Yoksa biraz gevşeyecek mi?

*

İzah edeyim…

*

Kurumsal direktör olarak çok rağbet gördüm. JPMorgan, Mobil, Alcoa, General Foods gibi, pek çok şirketin yönetim kurullarına katılıyordum. Fortune 500 listesindeki şirketlerin yönetimlerinde çalışarak, asla tam olarak anlayamadığım ekonomik faaliyetleri öğrenme şansını yakalıyordum. Onca yılımı ekonomi çalışarak geçirmiş olmama rağmen, bu şirketlerin bazılarının ne denli muazzam boyutlarda olduğuna akıl erdirmekte zorlanıyordum.

*

Bence en hoş olanı JPMorgan’ın yönetim kuruluydu. Dünyanın en önde gelen bankasıydı. Yönetim kurulu, sanki, Amerikan iş dünyasının elit tabakasından isimlerin yoklamasını yapar gibiydi. Wall Street’in 23 numaralı binasında toplanıyorduk. 1920’lerde hareketli bir öğle saatinde bir atın çektiği dinamit ve şarapnel yüklü vagon, bankanın önünde patlatılmış, düzinelerce insanın ölmesine sebep olmuştu. Bizim toplandığımız bina, işte bu binaydı. Kale gibi görünen dış cephesinde hâlâ o bombanın bıraktığı izler vardı.

*

İlk bakışta, JPMorgan’ı yöneten insanların son derece görgülü ve asil insanlar olması gerektiğini düşünebilirsiniz. Ama işi, asiller sınıfı değil, üstün yetenekliler sınıfı yönetiyordu.

*

1980’lerde terfi ederek CEO olan Dennis Weatherstone buna iyi bir örnekti. Dennis üniversiteye hiç gitmemiş, teknik okuldan mezun olduktan sonra Londra şubesinin menkul kıymetler bölümünde çalışmaya başlamıştı. Başarısı sosyal ilişkilerinden de kaynaklanmıyordu. Çünkü herhangi bir sosyal faaliyeti yoktu.

*

JPMorgan’ın uluslararası danışmanlık konseyi üyelerinden biri, Süleiman Olayan adında bir Suudi milyarderdi. Benden birkaç yaş büyük bir girişimciydi. 1940’larda Arabian-American Oil Company, Aramco’da kamyon şoförü olarak çalışıyordu. Yan iş olarak, sondaj işçilerine su ve başka şeyler satmaya başladı. Topladığı paralarla inşaat işine girdi. Sigorta işine girdi. Suudi Arabistan, Aramco’yu kamulaştırdığında, Süleiman Olayan zaten çoktan zengin olmuştu, kendi petrolünü çıkarıyordu. OPEC’in kuruluşuyla birlikte Amerikan bankalarına ilgi duymaya başladı. Sadece JPMorgan’da değil, Chase Manhattan, Mellon, Bankers Trust ve dört beş tane daha büyük bankadan yüzde 1 hisse satın aldı. Süleiman ve eşi Mary, gayet hoş insanlardı. Mary Amerikalı’ydı, tanıştıklarında Aramco’da çalışıyordu. Süleiman öğrenme konusunda sünger gibiydi, benden bile daha meraklıydı. Kimbilir… Belki de, JPMorgan’ın konseyinde bulunması sayesinde, petro-dolarların akışını daha rahat takip edebiliyordu.

*

Morgan’ın yönetim kurulunda bulunmak, uluslararası finans sektörünün iç dünyasında olup bitenleri öğrenebilmem için hakikaten harika bir fırsat oldu. Örneğin… Bankanın her ay düzenli olarak döviz ticaretinden kar sağlaması beni şaşırtıyordu. Kambiyo piyasalarındaki karlılık oranını bildiğim için, bu kadar istikrarlı biçimde kar etmenin ne kadar zor olduğunu görebiliyordum. Döviz kurunu doğru olarak tahmin etmek, yazı tura atmaya benzer. Sonunda bu konuyu yönetimle konuşmaya karar verdim. “Bakın beyler, aldığım tüm eğitimler ve bildiğim tüm araştırmalar, kambiyo işlemlerinden sürekli kar edileyemeyeceğini söyler” dedim. “Doğru” dediler, “ama bize para kazandıran yaptığımız tahminler değil, bu piyasayı zaten biz kendimiz oluşturuyoruz!”

*

Bu okuduğunuz satırları “Türbülans Çağı” isimli kitaptan alıntıladım. Yönetici adayı gençlerin mutlaka okumasını tavsiye ederim. Amerikan Merkez Bankası FED’i aralıksız 19 yıl yöneten efsane başkan Alan Greenspan’in bizzat kendi ağzından biyografisidir.

*

Ve, dolar yükselecek mi?
Gevşeyecek mi?
Herkes FED toplantısından çıkacak kararı bekliyor ama…

*

FED’in efsane başkanı diyor ki…
Wall Street ilahları kaç lira derse, o kadar lira olur, hatta şu anda çoktan adı konmuştur, henüz yazı-tura atan merkez bankalarının ve ahalinin haberi yoktur!