Efes

Yılmaz Özdil; Türkiye’ye ne zaman Avusturya cumhurbaşkanı veya başbakanı gelse, mutlaka Efes’i ziyarete gider. Antarktika hariç, dünyadaki bütün ülkelere giden asrın liderinin, henüz Efes’e gittiği görülmemiştir.

(Dr. Klaus Wölfer’e iletilmesi ricasıyla… Avusturya Ankara Büyükelçiliği, Atatürk Bulvarı, 189, Kavaklıdere, Ankara.)

*

Sayın Büyükelçi…
İzmir sınırları içinde bulunan Efes antik kentini, tee 1893 yılından beri, iğneyle kuyu kazar gibi günışığına çıkarıyorsunuz.
Ordinaryüs profesör Otto Bendorf, Efes’te kazılara başladığında, bu topraklarda henüz padişahlık vardı, bizim başımızda zat-ı şahane Abdülhamid han hazretleri oturuyordu, ne zamandan beri kazdığınızı düşünün gari.

*

Efes, 2 bin 300 yaşında… Milattan önce 6 bin yılına uzanan izleri var. Biz Türklerin İtalya’ya yaptığımız bayram tatili seyahatinden sonra “ay şekerim muhteşem” diye anlata anlata bitiremediğimiz Roma’daki Colloseum, Efes’in yanında anca kümes olur.
Ama malum, bizim umurumuzda bile değildir. Biz daha çok, hangi kıyı şeridini kime peşkeş çekeriz, karaparayla nasıl otel dikeriz, caanım domates tarlalarına yazlık sitelerini nasıl kondururuz, müzelerdeki eserleri nasıl araklarız, o işlerle ilgiliyiz.
Harabe bizi bozar!

*

Neyse ki, siz sahip çıktınız… Efes’teki arkeolojik kazıları yürütebilmek için, tee 1898 yılında Avusturya Arkeoloji Enstitüsü’nü kurdunuz.
Avusturya-Macaristan imparatorluğu yıkıldı, Osmanlı imparatorluğu ortadan kalktı, cumhuriyetler kuruldu, birinci dünya savaşı, ikinci dünya savaşı, bana mısın demediniz, Efes’teki kazılara devam ettiniz.
Avusturya Efes Dostları Derneği kurdunuz, sponsorlar buldunuz.
Sizin ülkenin, Bank Austria, Credit Anstalt, Onau, Evn, Kallgerbau, Österreichische Lotterien, Rzb, Siemens, Strabag, MetallbauIber, Generali, Obb, Vatech gibi firmaları para verdi, kazıları finanse ettiniz.
Viyana’da Efes Müzesi açtınız.
Avusturya Bilimler Akademisi’ni seferber ettiniz.
Çocukluğumdan beri sabırsızlıkla beklediğim, kazılarını adeta santim santim takip ettiğim “yamaç evleri”ni hizmete açtınız. Üzerini özel bir malzemeyle kaplayıp, arkeoloji mabedine çevirdiniz, ağustosun 50 derecelik güneşinde bile püfür püfür gezilmesini sağladınız.
Yangından korumak için itfaiye aracı bile hibe ettiniz.

*

Biz bu arada, Efes’e gelen turistleri kazıkladık. Bize göre her kadın turist orospu olduğu için, elalemin kadınlarına kızlarına sarkıntılık ettik. Eşşek yükü bilet parası kesmemize rağmen, girişteki tırışkadan tuvalet kulübesini bile zor koyduk. Başka da bi boka yaramadık.

*

Sizin sayenizde, her yıl 2 milyon kişiyi mıknatıs gibi kendine çekiyor Efes… Sadece arkeolojik değil, jeolojik, coğrafik, botanik ve antropolojik araştırmalar da yapıyorsunuz. Mesela, Efes bölgesinin milattan önce 8’inci yüzyılda sahip olduğu bitki örtüsünü öğrendik. Karotlu sondajlarınız sayesinde, milattan önce 1630 yılında, taa Santorini adasında meydana gelen yanardağı patlamasına ait küllerin izine ulaştık. Romalıların bağcılık, şarapçılık yöntemlerini bulduk.

*

Bayrak yarışı misali, bugüne kadar 180’den fazla Avusturyalı arkeolog, Efes’te çalıştı. Kazı başkanlığını 2010’dan beri Sabina Ladstatter yürütüyor. Uzmanlık alanı “seramik” olan Sabina Ladstatter, 2011 yılında Avusturya’da “Yılın Bilim İnsanı” seçildi.

*

Bakın “seramik” deyince aklıma geldi… İstanbul’un 8 bin 500 senelik tarihini ortaya çıkaran seramikler bulundu, bizim asrın lideri “üç beş çanak çömlek yüzünden inşaatlar gecikiyor” dedi.
Siz Sabina’yı yılın bilim insanı seçtiniz, biz bu asrın liderini cumhurbaşkanı seçtik!

*

(Türkiye’ye ne zaman Avusturya cumhurbaşkanı veya başbakanı gelse, mutlaka Efes’i ziyarete gider. Antarktika hariç, dünyadaki bütün ülkelere giden asrın liderinin, henüz Efes’e gittiği görülmemiştir.)

*

Uzun lafın kısası…
Biz Türkler yüzyıllardır “Viyana kuşatması” muhabbeti yaparız.
Viyana’yı alamadık ama, sayenizde Efes’in sahibi olduk.
Aksi istikamette sefere çıktınız, arkeologlarınızı gönderdiniz, Türkiye Cumhuriyeti’ne Efes’i kazandırdınız.

*

Ve, Unesco Dünya Kültür Mirası listesine girmesini sağladınız.

*

Hal böyleyken… Akp’nin kültür bakanı açıklama yaptı, “bakanlığımız ve ilgili kurum ve kuruluşlar yoğun ve titiz bir çalışma yürüttü, tarihe ve kültüre gösterdiğimiz önemin meyvelerini topluyoruz” dedi.

*

Ak Saray danışmanı Binali Yıldırım ise, “İzmir milletvekili ve bakanı olarak, emeğimin olduğunu düşündüğüm bu kararla gurur duydum” dedi.

*

Sayın büyükelçi…
Bu mektubu size, nalıncı keseri misali, herşeyi kendine yontan bu bakanların açıklamaları yüzünden yazıyorum.

*

Türkiye’nin bu tiplerden ibaret olmadığını bilmenizi isterim.

*

Türkiye Cumhuriyeti yurttaşı ve bir İzmirli olarak… Efes antik kentini hem bize, hem dünya mirasına kazandırdığınız için, sizin şahsınızda, 1893’ten bu yana, emeği geçen herkese yürekten teşekkür ederim.
Yılmaz