Yerli Covid-19 aşısı Turkovac'ta 'bilimsel veri' tartışması

Türkiye’nin yerli koronavirüs aşısı Turkovac acil kullanım onayı aldı. Ancak yeterli bilimsel çalışmanın yayımlanmamış olması ve verilerin şeffaf olarak açıklanmamış olması nedeniyle eleştiriliyor.

Dünyada yeni varyantlar nedeniyle Koronavirüs vakaları artıyor. Birçok ülke yeni önlemler almaya çalışıyor. Böyle bir dönemde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, "bilimsel değerlendirmeler sonucunda" Turkovac aşısı için acil kullanım onayı verildiğini duyurdu.

Turkovac’ın seri üretimine başlanması nedeniyle Şanlıurfa’da düzenlenen programa uzaktan bağlanan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, aşının Sinovac ve BioNTech aşılarının ardından üçüncü bir alternatif olarak sunulacağını söyledi.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ise, Türkiye'nin Covid-19 aşısı üreten 9 ülkeden biri olduğuna vurgu yaparak, gelecek hafta sonundan itibaren başta şehir hastaneleri olmak üzere "yaygın kullanıma" geçilmiş olacağını belirtti.

Turkovac etkin ve güvenilir mi?
Şanlıurfa'daki törende konuşan Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, Çin aşısı olarak da bilinen Sinovac’la karşılaştırıldığında elde edilen bulguları paylaştı.

Prof. Kara, Turkovac’ın hatırlatma doz olarak kullanıldığında "antikor düzeyinde dört kat fazla artış" olduğunu söyledi.

Ancak bazı uzmanlar bu açıklamalara temkinli yaklaşıyor.

DW Türkçe’ye konuşan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Esin Davutoğlu Şenol  açıklamaların, "Dört kat zıplıyor, hopluyor gibi bir terminoloji kullanmak yerine yazılı dokümantasyon ya da slaytlarla bilim dünyasının anlayacağı şekilde" yapılması gerektiğini söyledi. Aynı zamanda Türk Tabipleri Birliği Pandemi Çalışma Grubu Üyesi de olan Şenol, "Acil kullanım onayı veren kişilerin önündeki bilimsel verileri önce bilim dünyasıyla, sonra kamuoyu ile paylaşarak hangi gerekçelerle ve hangi verilerle onayın verildiğinin" açıklanması gerektiğini de vurguladı.

Şenol’a göre veriler açık bir şekilde paylaşılmadıkça "güvenirlik konusu ciddi bir sorun" olarak kalacak.

"Türkiye’nin üretmesi güzel ama şeffaflık sağlanmalı"
Turkovac aşısının bilimsel verileriyle  ilgili Türk Toraks Derneği, Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) ile Halk Sağlığı Uzmanları Derneği de ortak bir açıklama yaptı.

"Sağlık Bakanlığı’ndan Turkovac ile İlgili Tüm Bilimsel Verileri İvedilikle Paylaşmasını Bekliyoruz" başlıklı açıklamada, Türkiye’de üretilen bir aşının "sadece ülkemizde değil dünyada da pandemiyi kontrol altına alma ihtimali, sevinçle karşılayacağımız bir durumdur" vurgusu yapıldı.

KLİMİK Üyesi Prof. Dr. Bülent Ertuğrul da aşının üretilmesinin olumlu olduğunu ancak bilimsel veriler konusunda şeffaf olunması gerektiğinin altını çizdi.

DW Türkçe’ye konuşan Prof. Ertuğrul, "Aşının Türkiye tarafından üretiliyor olması, böyle bir teknolojinin kuruluyor olması gerçekten olumlu bir gelişmedir. Ama bunu bilimsel kurallarla devam ettirebilmek ve o şeffaflığı sağlamak da en az o çalışmayı yapmak kadar, o teknolojiyi kurmak kadar önemlidir" diye konuştu.

Turkovac varyantlara karşı etkili mi?
Covid-19 için dünyada farklı yöntemlerle geliştirilen birçok aşı var. Yaygın olarak kullanılan aşılar; inaktif, viral vektör ve mRNA yöntemleriyle üretiliyor. Türkiye'de şu an için inaktif yöntemle üretilen Sinovac ve mRNA ile geliştirilen BioNTech uygulanıyor. Turkovac aşısı da Sinovac ile aynı şekilde inaktif yöntemiyle üretiliyor. Daha önce yapılan açıklamalarda, yerli aşı Turkovac'ın İngiltere varyatına karşı etkili olduğu açıklanmıştı.

Turkovac’ın dünyada son haftalarda yayılmaya başlayan Omicron varyantına karşı etkili olup olmadığıyla ilgili net bir bilgi yok. Ancak kamuoyuna yansıyan açıklamalara göre bunun için daha fazla çalışmanın yapılması gerekiyor.

Varyantlara dikkat çeken Prof. Esin Davutoğlu Şenol da inaktif aşıların etkinliklerindeki düşüşe dikkat çekerek, Turkovac’ın inaktif aşı Sinovac ile karşılaştırılmasına dikkat çekti. Şenol, "Onlara bir üstünlüğü var mı şeklinde götürülen çalışmalarla bu kadar kısıtlı ve verisi sunulmamış bir çalışmayla acil kullanım onayının harekete geçirilmesi çok politik bir tavır" dedi.